Çocukların öfkeli, kızgın, şiddete eğilimli olması ebeveynler için oldukça endişe vericidir. Aile içerisinde temel motivasyon bu öfkenin ortadan kaldırılması yönünde olur -ki eğer burada çocuğa kızmak, onu rencide etmek, ceza uygulamak gibi araçlar kullanılıyorsa orta ve uzun vadede sonuç getirmeyecektir.
Öfke, tıpkı mutluluk gibi temel duygularımızdan biri ve çok normal. Nasıl ki biz yetişkinlerin öfkelenmeye, sinirlenmeye hakkı varsa çocukların da aynı şekilde bu duygularını yaşamasına alan tanımak önemli.
Temel nokta:
Öfkenin altında yatan dinamiğin ne olduğunu anlamaya çalışmalı.
Çocuğun ilgiye mi ihtiyacı var? Çocuğun bilgi eksikliği mi var? Öfke davranışının başladığı döneme denk gelen değişimler yaşandı mı? Kardeş doğumu, boşanma, hastalık vb…
Öfkenin sağlıklı dışavurumu konusunda rehberlik edilmeli.
Çocukta var olan gerilimlerin boşaltımının gerçekleşmesi gerçekten çok kritik. Çocuk ağladığında “bak bak kuş uçuyor” gibi dikkat dağıtıcı veya “ağlanacak / sinirlenecek bir şey yok” gibi manipüle edici ebeveyn tutumlarına maruz kaldığında o zor duygu her ne ise çocuğun bedeninde sıkışıp kalacaktır.
Öfkelenen bir çocuğa kriz anında “Şuan en sevdiğin araban kırıldığı için çok kızgınsın. Çok sinirlendin. Bu senin için gerçekten çok zor. Burdayım, yanındayım” diyerek öncelikle duyguyu kabul etmeli. Çocuğun duygularını tanımlamak ve aynalamak ileride bastırılmış duygulardan kaynaklanacak pek çok davranış problemi için önleyici de olan sağlıklı bir araçtır.
Vurma davranışı varsa net bir sınır çizilmeli. Çocuğun göz hizasına eğilip yumuşak ama net bir tavırla “Şuan çok kızgınsın ama bana vurmana izin veremem. Kimsenin canını acıtamazsın” gibi bir çizgi çekilmeli. O an ve orada. İsterse yastığa, kum torbasına vs. vurabileceği yönünde bir teklif yapılabilir. Sinirlendiğinde bu duyguyu bedeninde nerede hissettiği sorulabilir. Öfkesinin resmini yapmak gibi sanatsal aktiviteler veya oyun bazlı nefes egzersizleri önerilebilir.
Çocuklar modelleyerek öğrenir. Anlatılanı değil, gördüklerini yapma eğiliminde olurlar. Yapılan çalışmalar evde sözlü veya fiziksel şiddete şahit olan çocukların, şiddete sahit olmayan çocuklara göre öfkeye bağlı davranış problemlerini daha fazla sergilediğini göstermektedir.
Aile içerisinde veya ebeveynlerin sosyal yaşamda öfkeli davranışlarını, küfürlü konuşmalarına şahit olan çocuklar gördüklerini kendi hayatlarına entegre edeceklerdir. Bunun pek istisnası olmaz.
Duyguyu kabul etmeli ve aynalamalı – öfke davranışına sınır koymalı – sağlıklı dışavurum konusunda yol göstermeli – model olmalı
Bastırmamak ve duygularını ifade etmesine fırsat vermek mühim.
Eğer şiddet davranışını varsa sınır koyulmalı. Şefkatli ama net bir şekilde durdurup yine duygusunu aynalama yapılabilir.
Öfke anında değilken nefes egzersizleri öğretilebilir.
Örn. Elinde bir kase sıcak çorba varmış gibi hayal etmesini sağlayıp üfleme aracılığıyla nefes egzersizi.
Sonuç alınamayan durumlarda bir uzman desteği almak gereklidir.
Comments